Κλάιβ, Ρόμπερτ

(Robert Clive, Μάρκετ Ντρέιτον 1725 – Λονδίνο 1774). Άγγλος πολιτικός και στρατηγός. Ήταν ένας από τους ιδρυτές της Βρετανικής αυτοκρατορίας των Ινδιών. Σε ηλικία 18 ετών υπηρέτησε στις Ινδίες ως κατώτατος υπάλληλος της Βρετανικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών. Στη συνέχεια εργάστηκε στη στρατιωτική υπηρεσία της Εταιρείας και έλαβε μέρος στις συγκρούσεις μεταξύ Άγγλων και Γάλλων, που συνεχίζονταν στη νοτιοανατολική Ινδία (Ντεκάν, Καρνατική) και μετά τη σύναψη ειρήνης του Εξ-λα-Σαπέλ (1748). Η στρατιωτική ιδιοφυΐα του Κ. αναδείχθηκε σε όλη της τη διάσταση στην άμυνα της Τριχινόπολης. Ενώ ο όγκος των γαλλικών και των ινδικών δυνάμεων ήταν απασχολημένος με την πολιορκία της Τριχινόπολης, ο Κ. επιχείρησε επιτυχή αντιπερισπασμό με 500 άνδρες και κατέλαβε το Άρκοτ, πρωτεύουσα της Καρνατικής. Η φήμη της επιτυχούς ενέργειας του Κ. διαδόθηκε σε ολόκληρη την περιοχή και προκάλεσε την αποστασία όλων των συμμάχων των Γάλλων, μεταξύ των οποίων και του ίδιου του ηγεμόνα του Άρκοτ. Αφού επέστρεψε για τρία χρόνια στην Αγγλία, ο Κ. μετέβη το 1756 στην Ινδία, ως διοικητής του Φορτ Σεντ Ντέιβιντ. Σύντομα ανέλαβε δράση στη Βεγγάλη, όπου η κατάσταση ήταν εξαιρετικά κρίσιμη για την Εταιρεία, η οποία είχε χάσει τον έλεγχο του κυριότερου κέντρου της, της Καλκούτας. Στις αρχές του 1757, αφού ανακατέλαβε την Καλκούτα, πολιόρκησε το Τσαντεμαγκόρ, κύριο γαλλικό φρούριο της Βεγγάλης, ενώ η πόλη παραδόθηκε τον Μάρτιο του ίδιου έτους. Ο Κ. αποφάσισε τότε να βαδίσει με τις ασήμαντες δυνάμεις του (3.000 άνδρες) εναντίον της πόλης Μουρσινταμπάντ, όπου βρισκόταν αντίπαλος στρατός 50.000 ανδρών. Η επιδέξια χρησιμοποίηση των μικρών του δυνάμεων και ένα έξυπνο τακτικό σχέδιο –που περιλάμβανε και τη χρησιμοποίηση των πληροφοριών που του παρείχε ένας προδότης στους κόλπους του ινδικού στρατού– επέτρεψαν στον Κ. να νικήσει στη μάχη του Πλάσεϊ (Ιούνιος 1757). Η νίκη αυτή εξασφάλισε στην Εταιρεία την ουσιαστική κυριαρχία της περιοχής. Έτσι, όταν το 1760 ο Κ. έφυγε για δεύτερη φορά από την Ινδία, τον συνόδευε η φήμη ότι είχε θέσει τις βάσεις μιας μεγάλης αυτοκρατορίας. Τιμές ανάλογες με το μέγεθος των επιτυχιών του τον περίμεναν στην πατρίδα του, όπου του απονεμήθηκε ο τίτλος του βαρόνου του Πλάσεϊ. Κατά την τρίτη περίοδο της διαμονής του στην Ινδία, από το 1765 έως το 1767, ως διοικητής της Βεγγάλης, ο Κ. ασχολήθηκε με την αρτιότερη οργάνωση της Εταιρείας, που υπέφερε από τη διαφθορά των υπαλλήλων της. Σε αυτόν όμως τον τομέα, αν και κατόρθωσε να εισάγει σημαντικές διοικητικές και στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις, ο Κ. δεν κατάφερε να εφαρμόσει τελείως το πρόγραμμά του και, αντίθετα, εξαπολύθηκαν εναντίον του βαριές κατηγορίες για δωροδοκία, τόσο στην Ινδία όσο και στην Αγγλία. Η δίκη του, στη Βουλή των Κοινοτήτων, το 1773, κατέληξε στην πλήρη δικαίωσή του, αλλά τον πλήγωσε βαθύτατα και έναν χρόνο αργότερα αυτοκτόνησε. Η φυσιογνωμία του Κ. είναι από τις σημαντικότερες στην ιστορία του βρετανικού επεκτατισμού. Υπήρξε πολιτικός και στρατιωτικός νους και σε αυτόν ακριβώς τον συνδυασμό οφείλεται το γεγονός ότι η Εταιρεία έπαψε να αποτελεί συνεταιρισμό εμπόρων και μετατράπηκε σε πολιτική δύναμη, με την οποία η Αγγλία κυριάρχησε στην ινδική χερσόνησο. Ο Άγγλος πολιτικός και στρατηγός Ρόμπερτ Κλάιβ (Εθνική Πινακοθήκη Προσωπογραφιών, Λονδίνο).